ศิลปะและวรรณกรรมไม่ใช่สิ่งอิสระเหนือชีวิตมนุษย์ ทว่าล้วนเกิดขึ้นและวิวัฒน์ไปตามความเปลี่ยนแปลงของสังคม ตลอดเส้นทางอันยาวนานในการต่อสู้เพื่อสังคมที่เท่าเทียมของผู้คน สายธารวรรณกรรมเพื่อชีวิตของไทย โดยเสถียร จันทิมาธร ตีพิมพ์ครั้งแรกในปี พ.ศ. 2525 รวบรวมเรื่องราวและฉายภาพความเคลื่อนไหวในกระแสธารของโลกตัวอักษรไทย นับตั้งแต่วรรณคดีโบราณจนถึงวรรณกรรมสมัยใหม่ โดยเฉพาะวรรณกรรมไทยหลังเปลี่ยนแปลงการปกครอง 2475 รวมถึงการคลี่คลายขยายตัวของวรรณกรรมเพื่อชีวิตที่แตกหน่อต่อยอดออกมาในช่วงเวลาที่มืดมนที่สุดของประชาธิปไตยไทย