ขอนแก่น จึงหวัดที่เป็นศูนย์กลางความเจริญแห่งหนึ่งของภาคตะวันออกเฉียงเหนือ มีประวัติความเป็นมาที่ยาวนานตั้งแต่สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ย้อนกลับไปร้อยกว่าล้านปีมาแล้ว พื้นที่บริเวณนี้เคยเป็นถิ่นที่อยู่ของไดโนเสมีาก่อน สันนิษฐานจากที่มีการพบรอยเท้าและฟอสซิสไดโนเสาร์ ทั้งยังเคยเป็นถิ่นอาศัยของมนุษย์สมัยก่อนประวัติศาสตร์ ดังปรากฏหลักฐานจากการขุดค้นพบเครื่องมือเครื่องใช้ลำริดและโลหนที่แหล่งโบราณคดีโนนนกทา อำเภอภูเวียง ต่อมาในสมัยประวัติศาสตร์ จังหวัดขอนแก่นได้รับอิทธิพลทางวัฒนธรรมแบบทวารวดีจากภาคกลางเข้ามาสู่ภาคอีสาน ตามด้วยอิทธิพลเขมรที่เข้ามาส่งผลให้ศาสนาฮินดูได้เผยแผ่ตามเข้ามาด้วย ดังที่ปรากฎให้เห็นตามศิลปกรรมการสร้างปราสาทเปีอยน้อย อำเภอเปือยน้อย และในช่วงศตวรรษที่ ๑๘ อิทธิพลของเขมรแบบบายนที่นับถือพระพุทธศาสนานิกายมหายานได้เข้ามาแทนที่ ตัวอย่างสถาปัตยกรรมที่สร้างขึ้นในสมัยนั้น เข่น กู่ประภาขัย อำเภอน้ำพอง จากนั้นราวพุทธศตวรรษที่ ๑๙